Glamour – Juli 2010 | Tekst: Elles Beijers. Fotografie: Annie Leibovitz |
OVER DE KRACHT VAN HET ONBEWUSTE
Wat is de overeenkomst tussen genieën en gelukkige mensen? Ze hebben een puike intuïtie. En het goede nieuws is: iedereen heeft zo’n innerlijk kompas.Je hoeft het alleen maar te trainen.
`We weten heel veel, maar we weten vaak niet dát we het weten’
‘Op mijn gevoel afgaan.’ Dat stond op de post-it die mijn vorige chef nogal prominent op haar computer had geplakt. Bij lastige personele toestanden had ze de signalen die haar gevoel afvuurde genegeerd en daar had ze spijt van, zo verklaarde ze haar note to self. Of het haar geholpen heeft bij het knopen doorhakken, weet ik niet. Want zelf vond ik het zo’n goede aansporing dat ik kort daarna van baan ben gewisseld. Doodeng – ik vind alles wat nieuw en anders is redelijk eng – maar ik heb nooit getwijfeld, ook al kwam de overstap voor iedereen (mezelf incluis) vrij onverwacht. Het is inmiddels wetenschappelijk bewezen: complexe zaken in de sfeer van nieuw huis/nieuwe baan/nieuwe liefde, daar moetje niet te lang over nadenken. Over de aanschaf van een theemuts of wasmand magje wikken en wegen, maar niet over iets wat belangrijk is. Slaap er hooguit een nachtje over, is het advies.
Hoogleraar psychologie Ap Dijksterhuis kocht binnen vijf minuten een huis van bijna vier ton. Hij had niet eens de badkamer gezien. Dat hij er desondanks geen seconde spijt van heeft gekregen, bracht hem op het idee onderzoek te doen naar hoe de beste beslissingen tot stand komen. Hij vroeg zich af of onbewust nadenken daarbij beter is dan bewust nadenken. Om daar achter te komen, liet zijn onderzoeksteam proefpersonen kiezen uit vier appartementen in Amsterdam, met zowel negatieve (appartement C had een slechte keuken) als positieve (appartement A lag midden in de Jordaan) kenmerken. Eén appartement was beduidend beter dan de rest. De proefpersonen kregen de kenmerken in een hoog tempo voorgeschoteld, zonder al te veel tijd om de informatie te verwerken. Daarna werden ze in drie groepen verdeeld: de snelle beslissers moesten meteen kiezen, de bewuste beslissers kregen een paar minuten de tijd om te wikken en te wegen en de onbewuste denkers losten eerst een puzzel op voordat ze de keuze moesten maken. Het idee hierachter is datje je bewustzijn even afleidt, zodat je onbewuste ondertussen de informatie kan verwerken. En wat bleek? De onbewuste beslissers namen het beste besluit!
“Onbewuste denkers nemen betere besluiten dan bewuste denkers en snelle beslissers,” concludeert Dijksterhuis in zijn boek ‘Het slimme onbewuste’ (uitgeverij Contact). “Een nachtje slapen helpt, maar het hoeft niet eens een nacht te zijn. Zelfs een aantal minuten onbewust nadenken helpt al bij het maken van een complexe keuze.” Paradoxaal genoeg is het bij het kopen van een wasmand of een paar ovenwanten beter om wel iets langer na te denken. Je moet exacte maar beperkte informatie afwegen: of de wasmand groot genoeg is en of de ovenwanten niet te snel vies worden, bijvoorbeeld. Omdat het om weinig info gaat, kan je bewuste brein het wikken en wegen nog wel handelen. “Maar,” zegt Dijksterhuis, “op het moment dat de hoeveelheid informatie die met een beslissing gemoeid is toeneemt, neemt de kwaliteit van bewust nadenken af, omdat de capaciteit van je bewustzijn overbelast wordt.” Je bewustzijn heeft maar een beperkte ruimte als het gaat om informatie opslaan. het onbewuste is veel ruimer bemeten, is de theorie. Daardoor wordt het gros van alle prikkels die we de hele dag te verwerken krijgen linea recta doorgesluisd naar ons onderbewustzijn, waar het wordt opgeslagen voor het geval we het ooit nodig hebben. (Waarbij je je het onderbewustzijn kunt voorstellen als een soort schemerzone tussen het onbewuste en het bewuste.)
“De hoeveelheid indrukken en informatie die we constant binnen krijgen is te groot om allemaal bewust op te merken. Die info stroomt echter wel door naar ons geheugen. Daardoor weten we heel veel, maar we weten niet dát we het weten,” zegt Carolina Bont. Ze is eigenaar van het Centrum voor Effectieve Intuïtie (www.effectieveintuitie.nl) en schrijfster van veel boeken over het onderwerp, zoals ‘Versterk je uitstraling’ en ‘Hoogsensitiviteit als kracht’ (Uitgeverij Kosmos). “Soms kun je heel sterk voelen wat het antwoord is, zonder dat je dat kunt verklaren. Gelukkig wordt de kracht van ingevingen steeds serieuzer genomen. Goede artsen bijvoorbeeld gebruiken hun intuïtie veelvuldig. Als ze het gevoel hebben dat iets niet oké is, gaan ze het tóch onderzoeken, ook al kunnen ze het in eerste instantie filet rationaliseren.”
5 TIPS OM JE INTUÏTIE TE ONTWIKKELEN
- Oefen jezelf in het opmerken van signalen die je lichaam geeft en durf die serieuste nemen. Vraag je eens af wat je voelt, in plaats van hoe je erover denkt.
- Train je observatievermogen door tijdens bijvoorbeeld een vergadering op een vel papier details te beschrijven die normaal alleen doorje on(der)bewuste worden opgemerkt. Het nieuwe kapsel van je collega, de strenge blik van je baas, de scheefgeknoopte blouse van de secretaresse.
- Als je ergens een beslissing over moet nemen, let dan op het eerste woord of gevoel dat in je opkomt. Vind je dat ietwat te mager om een beslissing op te baseren, schrijf het dan op en neem je besluit ‘gewoon’ rationeel. Komt de uitkomst nadien overeen met je buikgevoel, dan zul je er steeds meer op durven vertrouwen. Want geroutineerd op je intuïtie afgaan, is een kwestie van heel veel oefenen.
- Zet je onbewuste aan het werk door te associëren. Worstel je ergens mee? Sla eens een boek of tijdschrift open, lees de eerste zin die je ziet en breng die in verband met je gevoel.
- Jezelf onder de douche of aan de ontbijttafel de volgende vraag stellen, helpt je intuïtie te sturen: hoe wil ik me voelen aan het eind van de dag? Zo ben je onbewust meer gefocust op wat goed is voor jou.
ONTSPANNEN MAAKT CREATIEF
Dat intuïtie langzaam maar zeker uit het geitenwollen verdomhoekje komt, hebben we voor een groot deel te danken aan voortschrijdende inzichten in hersenonderzoek. We weten nu bijvoorbeeld dat we niet zozeer onze linker- &onze rechter-hersenhelft gebruiken. maar dat we continu switchen om verschillende soorten informatie en onbewust opgeslagen indrukken te combineren. En juist die verbindingen kunnen zorgen voor intuïtieve inzichten.
Ook de positieve psychologie (een stroming binnen de psychologie die zich niet focust op angst. depressie en dergelijke. maar juist op fenomenen als geluk en welbevinden) heeft flink bijgedragen aan het serieus nemen van de volkswijsheid ‘luister naar je gevoel’. “Dankzij psychologen als Martin Seligman en Daniel Goleman, die veel onderzoek hebben gedaan naar wat mensen happy maakt, weten we dat gelukkige en gebalanceerde types meer tijd nemen om naar zichzelfte luisteren en beter kunnen ontspannen,” zegt Bont.
Ontspannen is een belangrijk instrument om je intuïtie aan te scherpen. Je kent het wel: je worstelt urenlang met een probleem, zonder dat de oplossing zich aandient. Totdat je even gaat hardlopen of afwassen. Opeens denk je: ha, zo moet het! Carolina: “Als je ontspant, vertragen je hersengolven. Daardoor ontstaat ruimte om nieuwe informatie tot je door te laten dringen. Als je teveel blijft focussen op een probleem. blijf je in hetzelfde cirkeltje redeneren en kom je nooit op ‘out of the box’-ideeën.” Van genie Newton, de ontdekker van de zwaartekracht, is bekend dat hij ‘in zijn achterhoofd’ wel bezig was met hoe zwaartekracht precies werkt, maar dat hij vooral veel uit het raam staarde en er niet al te bewust mee bezig was. Het resultaat van al dat gelummel mocht er zijn.
EERLIJK TEGEN JEZELF
Intuïtie is niet alleen belangrijk voor briljante ideeën of ontdekkingen, het is ook een soort kompas dat je vertelt of je iets wel of niet moet doen. Manon (33) heeft zo’n innerlijke TomTom. “Het is soms alsof ik een tweede persoon in me heb, die aanwijzingen geeft. Daardoor weet ik heel vaak al wat de uitkomst is van een bepaalde keuze. maar die negeer ik nog wel eens, omdat ik het dan toch per se zelf wil ervaren. Maar omdat dat eerste gevoel achteraf zo vaak blijkt te kloppen, vertrouw ik er steeds vaker op.” Het geeft haar zelfvertrouwen, aldus Manon.
“Als je oplossingen altijd buiten je gevoel zoekt, kun je je een slachtoffer voelen van wat je overkomt. Terwijl je dankzij je intuïtie juist met veel meer kracht met je beslissing aan de slag kunt. Het geeft je een sterk gevoel.” Hoewel zo’n stem die je de wegwijst reuze handig kan zijn, zit er ook een venijnig kantje aan. Want je intuïtie is eerlijk en vertelt je niet altijd wat je graag wilt horen. “Je weet bijvoorbeeld al dat een relatie niet zal slagen,” zegt Manon. “Maar het is soms lastig om naar dat gevoel te luisteren, omdat je heel graag wil dat het wel lukt. Het kan moeilijk zijn om je verlangens te onderscheiden van wat de beste keus is.” Zij heeft dat opgelost door regelmatig bij zichzelfte checken hoe het voelt. “Ik vraag mezelf: is dit echt de goede weg of wil ik het gewoon heel erg graag? Het antwoord dat naar boven komt, neem ik serieus. Daardoor weet ik of het mijn intuïtie is, of puur verlangen.”
Ook angst kan je kompas in de weg zitten. “Het helpt om je zelfkennis te vergroten,” zegt Carolina Bont van het Centrum voor Effectieve Intuïtie. “Zo leer je wensen. verlangens en angst te onderscheiden van dat inzichtgevende gevoel. Als je bijvoorbeeld weet dat je altijd bang bent om te vliegen. dan is het feit datje misselijk of onrustig bent voordat je op het vliegtuig stapt, waarschijnlijk geen teken dat er iets naars gaat gebeuren.”
Het mag duidelijk zijn: leren luisteren naar dat stemmetje in jezelf verrijkt je leven op allerlei manieren. Je neemt makkelijkers beslissingen, je wordt er creatiever van, je zelfvertrouwen neemt toe, je piekert minder… En al dat moois ligt zomaar binnen je bereik. met maar één voorwaarde: je zult vaker moeten luisteren naar je gevoel en de signalen die je lijfje geeft. Want met intuïtie is het net als met een spier. Use it or lose it.
